احتمالا همه ما تجربه‌اش را داشته‌ايم، در رختخواب گرم و نرم خود دراز مي‌كشيم و كم كم چشم‌مان دارد گرم مي‌شود كه يكباره بدن‌‌مان تكان مي‌خورد و از خواب مي‌پريم.
پرش بدن در خواب مي‌تواند تكان‌هايي جزئي يا حتي شديد باشد، در حدي كه از جا بلندمان كند. گرچه معمولا بعد از آن طولي نمي‌كشد كه دوباره خواب‌مان مي‌برد. اما اين سؤال در ذهن‌‌ها باقي مي‌ماند كه اين اتفاق چطور رخ داده است. در ادامه اين مطلب از مجله دلتا علل پرش بدن در خواب را مورد بررسي قرار مي‌دهيم.
مغز معمولا بدن را هنگام خواب فلج مي‌كند
شايد اول از همه لازم باشد اين را بدانيم كه چرا معمولا در خواب حركت نمي‌كنيم. ما حتي وقتي خواب‌هاي خيلي شفافي مي‌بينيم هم همان جايي از خواب بيدار مي‌شويم كه به خواب رفته بوديم. علت اين اتفاق توليد مواد شيميايي‌اي در مغز است كه سلول‌هايي را غير فعال مي‌كنند كه به عضلات امكان حركت مي‌دهند. بنابراين گرچه مغز فعال است، اما عضلات بدن فلج مي‌شوند.
اين كار با تغيير حالت از هوشياري به خواب‌آلودگي، انجام مي‌شود
براي اينكه بفهميم چرا گاهي به طور كامل فلج نمي‌شويم، ابتدا بايد ببينيم در مغز چه مي‌گذرد. دو سيستم اصلي در بدن ما وجود دارد كه زندگي روزانه ما تحت كنترل آن‌ها است. اولي سيستم فعال كننده مشبك نام دارد و همان بخشي است كه فرآيند‌هاي فيزيولوژيكي اساسي بدن، مثل تنفس را كنترل مي‌كند. وقتي اين سيستم فعال باشد، ما هم هوشيار و فعال و درواقع بيدار هستيم. نقطه مقابل اين سيستم، هستە قدامي جانبي پره اپتيك است كه باعث خواب‌آلودگي مي‌شود. اين بخش از مغز همان مواد شيميايي‌اي را توليد مي‌كند كه باعث غير فعال شدن توانايي حركت عضلات مي‌شوند. وقتي به خواب مي‌رويد، مغز از هوشياري به خواب آلودگي تغيير حالت مي‌دهد. اين تغيير حالت، يكباره رخ نمي‌دهد و مثل عملكرد يك كليد روشن و خاموش نيست، بلكه بيشتر يك مكانيزم كشويي دارد. يعني از نقطه‌اي شروع مي‌شود، مسيري را طي مي‌كند و به نقطه‌ي نهايي مي‌رسد.
اما گاهي مغز براي تنظيم دنيا واقعي و دنيا خواب دچار مشكل مي‌شود
اين تغيير حالت هميشه راحت و بدون مشكل رخ نمي‌دهد. وقتي اشكالي به وجود مي‌آيد، مغز براي تنظيم دنياي واقعي و دنياي خواب دچار مشكل مي‌شود. به همين خاطر، مثلا اگر در خواب ببينيد كه در حال شوت زدن به يك توپ هستيد، ممكن است يكباره واقعا به كسي كه كنارتان خوابيده لگد بزنيد. اين مساله هميشه باعث بيدار شدن شما نمي‌شود، اما اگر حركت بدن به قدر كافي شديد باشد، بيدار خواهيد شد.
پيشنهاد مطالعه: مطلب آيا يادگيري در خواب ممكن است؟ را بخوانيد.